Category: Penn-kil-ha-troad

Penn-Kil-Ha-Troad : An divrec’h

Ur gronikenn kinniget bep Yaou gant Liza Jakez-Vargas.
«Penn-kil-ha-troad», ar gronikenn gant ur penn hag ul lost ! Deskit geriaoueg lies ha dic’hortoz savet diwar lodennoù ar c’horf gant un heuliad sizhuniek.

Notenn : Puilh eo an niver a droioù-lavar ha keñveriadennoù liammet ouzh ar c’horf e brezhoneg. Ne oa ket plas evit lakaat anezho holl er gronikenn siwazh ! Bezit fri-furch ha digorit ho keriadurioù muiañ-karet neuze !

Pellgargañ

BREC’H* (unander benel) / DIV(V)REC’H (daouad) / BREC’HIOÙ (liester)

Arvrec’h : lodenn etre ar vrec’h hag an arzorn
A-vrec’had : O vriata unan bennak PE kemer traoù gant e zivrec’h meur a-wech
Bevañ diwar-bouez e zivrec’h : gounid e vuhez a-drugarez d’ur vicher dorn
Brec’h-ha-brec’h : tud staget o brec’hioù an eil re gant ar reoù all
Brec’h : Danvezenn aozet diwar ur viruz lakaet dinoaz, a gontammer ganti gwad an dud evit o wareziñ diouzh ar c’hleñved-se.
Brec’hioù : d’an traoù (kadorioù, lunedoù, kravazh…) ha d’al loened (morgazh, kranked…)
Brec’h-nij* : kleñved pegus, diwar ur viruz, ma teu klogorennoù war ar c’hroc’hen hag a vez tapet gant ar vugale peurliesañ
Brec’h-zu* : Tifuz
Brec’hidigezh* : ar fed lakaat ar vrec’h e korf an dud
Brec’had : Poan vrec’h PE ar fed kaout ur bern traoù etre an divrec’h
Brec’hek : un den brec’hioù dezhañ·i.
Brec’hiata / Briata : stardañ un den pe tud etre e zivrec’h
Brec’hiet : a zo brec’hioù (bras, bihan, tev…) dezhañ·i
Brec’h-vor : Gwazh vor zo etre an douar-bras hag un enez pe etre div enez.
Brec’hwiskoù : Pezh a warez ar vrec’h eus un taol pe pezh a laka ar sportourien·ezed tro-dro d’o brec’h.
Dougen a-benn-brec’h : dougen e penn an divvrec’h, gant diaesterioù.
Divrec’h : hep brec’h ebet
Plegañ e vrec’h : ar pezh a reer evit evañ ur banne (sevel un ilin e galleg)
Reiñ brec’h : sikour

Mammennoù : Devri, Meurgorf, geriadur an Here, geriadur Galleg-Brezhoneg Martial Ménard, Geriadur enlinenn Favereau, Wikeriadur, Wikipedia

Penn-kil-ha-troad : Ar c’hein

Ur gronikenn kinniget gant Liza Jakez-Vargas.
“Penn-kil-ha-troad”, ur gronikenn gant ur penn hag ul lost ! Deskit geriaoueg lies ha dic’hortoz savet diwar lodennoù ar c’horf gant un heuliad sizhuniek.

Notenn : Puilh eo an niver a droioù-lavar ha keñveriadennoù liammet ouzh ar c’horf e brezhoneg. Ne oa ket plas evit lakaat anezho holl er gronikenn siwazh ! Bezit fri-furch ha digorit ho keriadurioù muiañ-karet neuze !

 

Pellgargañ

Geriaoueg keinek ar sizhun (dre urzh al lizherenneg pe dost) :

KEIN / KEINOÙ

Kein : rann a-dreñv etre ar c’hilpenn hag ar revr. Bezañ a-dreñv unan bennak. Rann a-dreñv lodennoù all eus ar c’horf pe traoù (fri, armel, kador, savadur…)
Kil : lodenn a-dreñv ar c’horf. Implijet evit deskrivañ tu enep d’an tu a weler da gentañ pe da bouezusañ (dorn, falz, kontell, medalenn…).
Ar re am meule dirazon am difrege a-dreñv da gein (krennlavar) : ar re a gomz brav dirazoc’h a c’hall droukkomz diwar o fenn da c’houde
A c’hwen e gein : bezañ gourvezet war e gein
Bezañ evel kein ha roched : en em glevout mat-tre gant unan bennak
Bezañ krommet e gein : bezañ daoubleget
Bezañ sec’h e gein : bezañ pizh
Bezañ war chouk unan bennak : atav oc’h evezhiañ unan bennak
Chouk : lodenn uhelañ ar c’hein
Choukañ : sankañ, leuniañ un dra bennak betek re
Flourañ kein unan bennak : bezañ jentil gant unan bennak evit kaout un dra bennak en eskemm
Keinal : klemm
Keinata, choukata : Kargañ un dra bennak war e gein
Kein Breizh pe Kein ar Vro : lesanvioù roet d’ar Menezioù-Are
Kein-dre-gein : mesk-ha-mesk
Keinek : ur c’hein bras/ledan gantañ·i
Kein-gwiz : Gorrekaerioù a dorr tizh ur c’harr.
Keinvan : klemm a ziskouez glac’har pe boan.
Keinvor : lodenn eus ar mor zo ar pellañ eus an oad.
Keinvro : lodenn eus ar vro zo ar pellañ eus ur gêr.
Keinwisk : pezh dilhad pe baper a wisk ar sportourien ha sportourezed, un niverenn warnañ da skouer.
Livenn-gein*, gwalenn-gein* : Ar regennad eskern bihan a-hed kein den pe loen.
Mell-kein : ar pezh a gaver el livenn-gein
Ober lamm-chouk-e-benn : ober ul lamm en a-raok o treiñ warnañ e-unan
Ober kein d’unan bennak : sikour un den o tougen anezhañ
Ober ar c’heinek : «kaout ur c’hein mat» e galleg flour
Pigosat war kein unan bennak : droukkomz diwar-benn unan bennak
Poan-gein
Sachañ ar c’hravazh/ar c’harr war e gein : desachañ trubuilhoù
Sac’h-kein
Sevel e gein : bezañ en ur stad gwelloc’h. Mont war wellaat.
Terriñ keuneud war kein unan bennak : droukkomz diwar-benn unan bennak
Treiñ kein da unan bennak : dilezel unan bennak

Penn-kil-ha-troad : An divronn

Ur gronikenn kinniget gant Liza Jakez-Vargas.
“Penn-kil-ha-troad”, ur gronikenn gant ur penn hag ul lost ! Deskit geriaoueg lies ha dic’hortoz savet diwar lodennoù ar c’horf gant un heuliad sizhuniek.

Notenn : Puilh eo an niver a droioù-lavar ha keñveriadennoù liammet ouzh ar c’horf e brezhoneg. Ne oa ket plas evit lakaat anezho holl er gronikenn siwazh ! Bezit fri-furch ha digorit ho keriadurioù muiañ-karet neuze !

 

 

Pellgargañ

Geriaoueg bronnek ar sizhun (dre urzh al lizherenneg pe dost) :

Bronn* (unander), divronn (daouad), bronnoù (liester)
Notenn : implijet e vez divronn evit an dud ha bronnoù evit al loened

Askre : lec’h etre an divronn, kreiz, sez ar santadoù : eienenn ar vuhez dre astenn
Beg/Penn ar bronnoù, bronnenn* : organ gwagrennek ar bruched ma tever al laezh dioutañ p’o devez bet bugale
Bezañ ouzh ar vronn : ur babig ha n’eo ket dizonet c’hoazh, ac’h ev laezh o tont eus ar vruched.
Brennid* : lodenn eus an divskoaz a ya betek laez ar c’horf
Brennidenn* : pezh-dilhad a vez lakaet evit dougen an divronn
Bronn* : spegoù ar morgazhed peg ouzh o brec’hioù, traoù koeñvet, kreskennoù legumaj, traoù kromm (beg ur pod, ul lestr, ur chuk).
Bronneg(ed)* : rummad loened mellkeineged mammalia
Bronnek : bruchedet-mat
Bronduañ : Gloaz ma ra ar gwad takadoù du pe c’hlas-du (diwar bronn ha du)
Bronnig* laezh, bronn ar varaenn : koeñvadenn war ur varaenn el lec’h m’emañ bet o stekiñ ouzh un all er forn
Bronnig* ar c’had, ar c’havr, pe Bronnoù-koukoug : bleuñv gwezvoud
Bronn-vor* : divellkeineg eus ar spesad actinaria
Bruchediñ : en em harpañ war e vruched
C’hwezañ e vruched : c’hwezañ e skevent evit ober van da vezañ kreñv
Dispakañ e vronnoù : diskouez e vruched d’an dud
Kerc’henn* :rann ar c’horf zo en-dro d’ar gouzoug, bruched dre astenn
Reiñ bronn, bronnañ : magañ ar babigoù = reiñ chukig
Reiñ bronn d’ar bal : diskuizhañ o kemer harp war ar bal. Bezañ lezirek.
Pod-bronner : bured. Boutailhadig e lec’h ma lakaer laezh d’ar vugale.
Ur banne bronn :banne laezh roet d’ar babigoù

Bommoù-bruch, Boubenoù, Bourselloù, Brusk, Cheltrennoù*, Flojennoù*, Forfailhoù, Gwrez*, Javen, Kabinoù, Kalon*, Kaolenn*, Kaouledenn*, Kaol-irvin, Krubuilh, Lommoù, Nunu, Peultrin, Sac’had bleud, Stal*, Stomog, Takenn*, Tezh : Anvioù poblek an divronn

Boubou, Bouik, Chuk, Sukig : Divronn e yezh ar vugale
Mammennoù :
Geriadurioù : an Here, Reun ar Glev, Geriahudur ar brezhoneg, Geriadur Galleg-Brezhoneg Martial Ménard
Enlinenn : devri, wikeriadur, Favereau
Levrioù : Eostad Gireg Konan

Penn-kil-ha-troad : Ar c’hof

Ur gronikenn kinniget gant Liza Jakez-Vargas.
“Penn-kil-ha-troad”, ur gronikenn gant ur penn hag ul lost ! Deskit geriaoueg lies ha dic’hortoz savet diwar lodennoù ar c’horf gant un heuliad sizhuniek.
Notenn : Puilh eo an niver a droioù-lavar ha keñveriadennoù liammet ouzh ar c’horf e brezhoneg. Ne oa ket plas evit lakaat anezho holl siwazh ! Bezit fri-furch ha digorit ho keriadurioù muiañ-karet neuze !

 

 

Pellgargañ

Geriaoueg kofek ar sizhun (dre urzh al lizherenneg pe dost) :

Kof (unander), kofoù (liester)
Anvioù all : tor, pinenn, penton, tonton (bugale), koko (bugale)

A-dreuz-kof : bezañ astennet e gof war al leur

Bezañ brasoc’h e c’henoù eget e gof : a zebr muioc’h eget ar pezh na c’hall ober

Bezañ reut e gof : bezañ leun e gof gant ar boued

Bouton-kof : begel

C’hoarzhin leizh e gof : c’hoarzhin kalz

Dornañ unan bennak a gof da gein : e bilat penn-da-benn

Eostiged en e gof : trouz er c’hof (a vez implijet gant ar c’hezeg sañset met kavet em eus farsus implijout d’un doare all)

Kofek : ur c’hof bras gantañ·i

Kofañ : unan bennak a laka pouez warnañ·i dreist-holl e lodenn ar c’hof

Kofoù-gar : kein ar garoù

Kofoù-brec’h : div gigenn ar vrec’h

Kof-bihan : stomog

Kofigoù : kofoù kleiz ha dehoù ar galon a stard hag a zistegn evit lezel ar gwad da dremen

Kofigoù-ruz : boc’hruzig pe un den berrboell

Kof-ha-kof : daou zen peg an eil ouzh egile

Kof-gwin : a blij evañ gwin/ alkool dezhañ·i

Kof-stamm, bras, don : lontek

Mont e gof en e gein : Bezañ treut-tre

N’a ket da gozh an hini na laosk ket a avel eus e gof

Ober kof(ig)-rous : rouzañ dindan an heol

Ober kof-moan : chom hep debriñ

Red-kof : foerell, dipadapa